Dünya Kültürlerinin Buluştuğu Lezzet

'Türk Çay Kültürü', UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne eklenmiştir

Sofralarımızın mücevheri, her öğün her yerde tüketebildiğimiz çay tüm dünyada benzer etkiye sahiptir.

Çay, dünyanın dört bir yanında tüketildiği bilinen sudan sonra en eski içecektir. İlk keşfedildiği dönemlerde ateş düşürmek, ağrılara karşı merhem olmak gibi birçok tıbbi faydaları sebebiyle tüketilmiştir. Yıllar içerisinde içecek olarak tüketimi yaygınlaşmıştır.

Çay bir içecek olmaktan öteye geçip ülkelerin kültürlerinin bir parçası haline gelmiştir. Dünyaya yayılmadan önce Asya kültüründe köklü bir yer edinen çay çeşitli törenlerden sanat eserlerine kadar birçok kültürel etkinliklerin bir parçası olmuştur.

Çin: Çayın hazırlandığı ve sunulduğu kapların tasarımından, Çinli şair ve ressamlara kadar birçok kültürel yansıma görülmektedir. Şairler çaydan duydukları hazzı, yazarlar kitaplarında onun faydalarını dile getirmiştir. Ayrıca Çin gelenekleri, çayın misafirlere sunumunda özel bir seremoni içermektedir. Tören geleneksel motiflerle hazırlanmış çay malzemeleri ile çayın kokusunu hissetmek, dostlukları geliştirmek, çayı takdir etmek gibi felsefi inançlar üzerine odaklanılmaktadır.
Çin’in bazı bölgelerinde çay içerisinde tuz, zencefil, susam ve soya fasulyesi tohumları ile servis edilmektedir. Çay içilirken taneleri ağza alınarak çiğnenir. Bu gelenek "çay yeme” olarak anılmaktadır.

Fransa: Çay çikolata, pralin gibi tatlılarla, kısa süre demlenip ince porselenlerde tüketilmektedir. Ayrıca yaygın çay salonlarının dışında romantik isimlerle açılan küçük çay dükkânları da bulunmaktadır.

İngiltere: İngiltere’de çay özel bir yere sahiptir. Çayın ülkeye girişinden sonraki dönemde çok pahalıya satılması sadece üst düzey toplantı, şölen gibi etkinliklerde asillere verilmiştir. Asillerin tüketimiyle yayılan çay kültürdeki yansımalarını da asillerden almıştır. İngiliz çayı, zarif porselen fincanlarda sunulup serçe parmak havada kalacak şekilde tutularak tüketilmektedir.

Rusya: Çaydanlıklara yeni bir bakış getiren semaverin kökeni Rusya’dır. Kültürlerine özgü desen ve işlemeleri bulunan ve su kaynadıkça tıslayan bir semaver, İngilizlerin ıslık çalan çaydanlıkları kadar önemlidir. Zengin asillerden, çiftçilere kadar herkes için semaver olmadan çay içmek kabul edilemez boyuttadır.
Çaylar, metal tutucusu olan yarısı metal işlemeli cam bardaklarda ikram edilir. Ayrıca çay yanında şurup ve çeşitli meyve reçelleri ile servis edilmektedir. Rusya’da çay ikramı birçok tatlı çeşidi ve yiyecekle tamamlanmaktadır. Ruslar için misafirlerinin tok olması önemlidir.

Hindistan: Çay Hindistan’a İngilizler tarafından getirilmiş olmasına rağmen zamanla tamamen Hintlilerin kültürünün bir parçası olmuştur. Sohbetlerde, dedikodularda sıklıkla tüketilen, eğlendirici, yaşam kaynağı haline gelmiştir. Çay Hindistan’ın misafirperverliğinin bir göstergesidir. Ayrıca her yaştan Hintli, sabahları uyandığında çay içme alışkanlığına sahiptir ve bu gelenek ‘sabah çayı’ olarak anılmaktadır. Bir gelenek olarak yeni gelinler, kayınvalidelerine evdeki ilk gün sabah çayını yapmakla görevlidir.

Fas: Fas kültürünü tanımanın belki de en iyi yoludur çay. Hazırlanmasının her aşamasında sanat, zarafet ve nezaket barındırır. Öğünlerden önce, birlikte ve sonra sıklıkla tüketilmektedir. İkram edilen çayı reddetmek kabalık olarak algılanır.
Diğer ülkelerden farklı olarak çay her zaman üç kez servis edilmektedir. Ayrıca köpürmesi için yüksekten bardağa dökülmektedir. Bunun sebebini anlatan bir Fas sözü bile bulunmaktadır. "İlk kadeh hayat kadar acıdır, ikinci kadeh aşk kadar güçlüdür, üçüncü kadeh ölüm kadar naziktir.”

Sri Lanka: İngiliz sömürgesindeyken çay ile tanışan Sri Lanka’da çay tüketimi Avrupa’dakine benzerlik göstermektedir. Çayın üretimi ve kalitesi bakımında dünyada önemli bir yere sahiptir. Çay klasik çaydanlıklarda hazırlanıp seramik fincanlarda sunulmaktadır. Kahvaltı ve ikindi çayı geleneksel bir boyut kazanmıştır.

Kenya: Çay üretiminde ilk beşin içerisinde yer alsa da Kenya’da çay ile ilgili özel bir gelenek yoktur. İngilizlerin ‘çay saati’ ile Hindistan’ın çay tarzını almıştır. Chai denilen çayları baharat ve süt içermektedir ve günün birçok saatinde tüketilmektedir. Çay yanında çok fazla atıştırmalık veya tatlı ile ikram edilmez. Genellikle tek başına tüketilmektedir.

Arjantin: Mate çayı olarak bilinen geleneksel çay hemen her yerde bulunabilmekte ve şenlik duygusu yaymaktadır. Ayrıca diğer ülkelerde olduğu gibi misafirperverliğin sembolü olmaktadır. Su kabağı ve içme kamışı (yaprağın geçmesini engelleyecek şekilde bir kamış) ile tüketilmektedir.
Cebador yani çayın hazırlanmasından sorumlu kişi, su kabağından hazırlanan bardakların içerisine çay yapraklarını atar ve çay suyunu herkesin bir yudum alması için bardaklara döker. Bu tören çay yapraklarının tadı kaybolana kadar devam eder. Bu gelenek Brezilya’da da sürmektedir.

Güney Afrika: Dünya çapında bilinen Güney Afrika’ya özgü çay çeşitleri Rooibos’tur. Sadece Güney Afrika’da yetişen Rooibos her Afrikalının çocukluğundan itibaren aşina olduğu bir tattır. Genel olarak çay poşetinin üzerine kaynar su eklenme yöntemiyle bazen de tam tersi şekilde kullanılmaktadır.

Türk kültüründe çay

Türk çayı kültürümüzdeki köklü yere sahiptir ve kendine özgü değerleri taşır. Sunumda, türkülerde, resimlerde, şiirlerde ve birçok sanatsal alanda etkisi göstermiştir.

Çay sunumunda kullanılan ve hanedan ailesinin sembolü olarak görülen laleye benzeyen, ince belli cam bardak "Türk Çayı” kavramının ayrılmaz bir parçasıdır. Geleneksel demleme yönteminde semaver kullanılmaktadır.

Türkiye’de en çok tüketilen geleneksel Türk çayının rengi ‘tavşankanı’ olarak tarif edilmektedir. Türkiye’de çay törenlerde, misafirlikte, kahvaltıda, yemek sonrasında, atıştırmalıklarla birlikte; kafelerde, restoranlarda, iş yerlerinde, oyun salonlarında kısaca her yerde tüketilmektedir.

Türkiye’de çay geleneksel bir aileye benzetilmektedir. Bu benzetme zamanla anonim bir hikâyeye dönüşmüş ve günümüzdeki halini almıştır.

Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan 'Türk Çay Kültürü' adaylık dosyası, Fas'ta yapılan UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Hükümetlerarası 17. Komite Toplantısı'nda gündeme alınmıştır. Toplantı sonucunda 'Türk Çay Kültürü', UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne eklenmiştir. Türk Çayı’nın kültürümüzdeki değerinin ve kendine özgü kültürünün diğer kültürel miraslar gibi koruma altına alınması için atılan bu adım Türk Çay Kültürü’nü tüm dünyaya yansıtıp gelecek nesillere güvenle aktarılmasını sağlamaktadır.

Beta Tea, Türk Çayları kategorisinde yer alan Kızıldem, Taç Yaprak, Yüksek Tepeler, Bergamot Rüyası ve diğer çeşitleri ile Türk Çayı bayraktarlığını yapmaya devam ederken, ülkemizde ve dünya’da Türk çay kültürünü yaşatan kültür elçisi olmaya devam edecektir.

Beta Tea, Trabzon Sürmene’de bulunan çay fabrikasında, Doğu Karadeniz bölgesinin ekolojik yapısına bağlı olarak mayıs ayında başlayan sürgün dönemleri aralık ayına kadar devam eden hasat dönemi ile Türk çayını uluslararası standartlarda üretmeye devam etmektedir. Türkiye için önemli bir değere sahip çay kültürünü bahçeden bardağa kadar ilerleyen tüm süreçleri değerlendirerek Türk çayının marka değerini artıracak faaliyetlerine devam etmektedir.

Ayrıca, "Beta Tea Dünya Çayları Koleksiyonunda” yer alan; Yaseminli Oolong Çayı, Bai Mu Dan Çayı, Çiçek Açan Çay, Nar Çayı, Yun Wun Çayı, Yasemin İncisi Çayı, Seylan Çayı, Sencha Çayı, Portakallı Rooibos Çayı, Mate Bitki Çayı, Granül Çay, Fas Nanesi Çayı, Darjeeling Çayı, Assam Masala Çayı ile dünya çay kültürünü yansıtan niteliktedir.

Beta Tea ailesi olarak, 15 Aralık Uluslararası Çay Gününüzü kutlar enfes kokuların yükseldiği çaylarınızın yer yudumunda kültürel yolculuklar dileriz.